Kadınlarda Tesettür Kriterleri

Tesettür denilince akla hemen kadın kıyafetleri ve özellikle de baş örtüsü gelmektedir. Ancak İslam dinine göre tesettürün bunlardan ibaret olmadığını Tesettürde İslemi Kriterler başlıklı yazımızda anlatmış olduk. Tesettürün kadınlara has olmadığını ve başörtüsünden ibaret olmadığını anladık. Tesettürde İslami Kriterler yazımızda kadın tesettürüne de özetle deyinmiş olmamıza rağmen bu konuyu daha derinlemesine anlamak için Kadınlarda tesettür konusunu ayrıca bir yazıda daha detaylı ele almanın daha doğru olduğunu düşünüyoruz. Çünkü tesettür konusunun tamamını tek bir yazıda anlatmak çok zor.

Şimdi gelelim asıl konumuz olan kadınlarda tesettür konusuna. Kur'an'da genel olarak baktığımızda üç ayette kadınların tesettürü konusunda kriterler belirlenmektedir. Bu ayetler; Ahzab Suresi 59. ayet, Nur Suresi 31. ayet ve Nur Suresi 60. ayettir. Öncelikle bu ayetlere bakalım ve bu ayetler ışığında konuyu anlamaya çalışalım.

Ey Peygamber! Eşlerine, kızlarına ve mümin kadınlara söyle: Ev dışına çıktıkları zaman dış elbiselerini üzerlerine salıversinler. Böyle yapmaları onların iffetli tanınmaları ve kendilerine sarkıntılık edilerek incitilmemeleri yönünden en uygun bir davranıştır. Allah gafurdur, rahîmdir (çok affedicidir, merhamet ve ihsanı boldur). (Ahzab Suresi 59. Ayet)

Mümin kadınlara da bakışlarını kısmalarını ve edep yerlerini açmaktan ve günahtan korumalarını söyle. Yine söyle ki mecburen görünen kısımları müstesna olmak üzere, zinetlerini teşhir etmesinler. Başörtülerini yakalarının üzerini kapatacak şekilde örtsünler. Zinet takılan yerlerini kocaları, babaları, kocalarının babaları, oğulları, üvey oğulları, erkek kardeşleri, erkek kardeşlerinin oğulları, kız kardeşlerinin oğulları, mümin kadınlar, ellerinin altında bulunanlar (köleler), erkeklikten kesilip kadınlara ihtiyaç duymayan hizmetçileri veya henüz kadınların mahrem yerlerini anlamayan çocuklar dışında kimseye göstermesinler. Saklı zinetlerine dikkat çekmek için, ayaklarını da vurmasınlar. Ey müminler! Hepiniz toptan Allah’a tövbe ediniz ki felaha eresiniz! (Nur Suresi 31. Ayet)

Evlenme arzu ve ümidi kalmamış olan ihtiyar kadınların, zinet yerlerini teşhir etmeksizin, dış giysilerini çıkarmaları, günah değildir. Bununla beraber sakınmaları, kendileri yönünden daha iyidir. Allah her şeyi işitir, gizli âşikâr her şeyi bilir. (Nur Suresi 60. Ayet)

Şimdi bu ayetler ve Peygamberimizin bu ayetleri açıklayıcı nitelikteki hadisleri ile kadınlarda tesettürün kriterlerini anlamaya çalışalım.

Kadınlarda Tesettür Kriterleri

Bu kriterler özellikle yukarıda vermiş olduğumuz Nur Suresi 31. ayette ele alınmaktadır.

Tesettür Ayetlerinin Muhatapları

İlk kriter olarak, kimler tesettür ayetlerini kendine muhatap alıp uymalıdır? sorusuna cevap verelim. Nur Suresi 31. ayet "Mümin kadınlara söyle" ifadesi ile başlamaktadır. Bu ifade de tesettür kavramınının sadece iman etmiş müslüman kadınlar için geçerli olduğunu göstermektedir.

Örtülmesi Gereken Yerler Nerelerdir?

Nur Suresi 31. ayette "vücutlarının yalnızca doğal olarak kendiliğinden görüneni açığa vursunlar." ifadesi bulunmaktadır. Buna göre vücudun doğal olarak açılan ve kapatılması gereken yerleri olduğu anlaşılmaktadır. Burada doğal olarak açılan yerler günlük hayatta korumanın zor olduğu ve doğal olarak açıkta bulunan el, yüz ve ayaklardır. Alimlerimiz bu ayette geçen yerleri yüz, dirseklerin yarısına kadar eller ve topuktan bir karış yukarıya kadar ayaklar şeklinde belirlemişlerdir. Ancak kadınların tesettür ve çıplak kalabilecek uzuvları konusu yanında bulunan muhataba göre de değişmektedir. Bu durumu İslam'da Çıplaklığın Sınırları ve Haramlığı yazımızda ayrıntılı olarak anlattık. Aşağıda da tekrar ele alınacak olan tesettürün sınırları konusu muhataba göre değişmektedir.

Ancak ayette geçen doğal olarak görünen uzuvları anlamaya çalışalım. Peygamberimiz müminlerden biat alırken kadın sahabiler ile yüzyüze biatlaşmıştır. Ayrıca Hz. Musa daha sonra eşi ve baldızı olacak iki kadınla görüşmüştür. Bu olaylar yüzün doğal olarak açılacak olan uzuvlardan biri olduğunu göstermektedir. Bununla beraber Peygamberimiz ihramlı kadınların yüzlerini örtmemelerini emretmiştir. Bu da yüzün açılabileceğinin ayrı bir delilidir.

Ayrıca Peygamberimiz bir hadislerinde “Allah’a ve Ahiret günü’ne inanan kadın, ellerini ancak dirseklerin yarısına kadar açabilir.” buyurmuşlardır. Bu da ellerin dirseklerin yarısına kadar açılabileceğini göstermektedir. Ancak bu durum evlenmenin mümkün olmadığı akrabaların yanındadır. Yabancı erkeklerin yanında eller bileklere kadar açılabilir.

Saçlar Örtülmelidir

Ayette mealen "Başörtülerini yakalarının üzerini kapatacak şekilde örtsünler." ifadesi yer almaktadır. Bu ifade hem başın örtülmesi gerektiğini, hem de örtünün ne şekilde olması gerektiğini ifade etmektedir. Bu durumda kadınlar baş örtülerini aşağıya doğru salmalı ve boyunlarını da kapatacak şekilde örtünmelidirler.

Tesettür Kıyafetin Özellikleri Nelerdir?

Örtülmesi gereken yerler, başörtüsü gibi hususların yanında giyilen tesettür kıyafetin de bazı özellikleri olmalıdır. Şimdi tesettür kıyafetin olması gereken özelliklerine de bakalım.

Tesettür Kıyafet Teni Göstermemeli / Transparan Olmamalıdır

Tesettür kıyafetin özelliklerinden bir tanesi en az teni göstermeyecek kadar kalın ve sık dokulu olmasıdır. Önemli olan zaten örtülmesi gereken yerlerin görünmemesidir. Transparan kıyafetler ise kişi giyinik olduğu halde çıplak gibi içini göstermektedir. Bu kıyafetler İslam'ın emretmiş olduğu örtünme şartını yerine getirmemektedir. Konuyla ilgili peygamberimiz bir hadislerinde şöyle buyurmuşlardır.

“Ümmetimden henüz görmediğim cehennemlik olan iki sınıf vardır. Onlardan bir sınıfı beraberlerinde taşıdıkları sığır kuyruklarını andırır kamçılar‐joplarla insanları döven erkeklerdir. Diğer bir sınıfı da giyinik olan, fakat giysileri içlerini gösterdiği ve örtülmesi gereken organlarını örtmediği için çıplak durumda olan kadınlardır. (Saçlarını kabartmaları veya peruk takmaları sebebiyle) Onların başları da deve hörgüçleri gibidir. Onlar (giysileri ve saç biçimleriyle) İslamî ölçülerden sapıcı ve saptırıcıdırlar. (Tövbe etmezlerse cezalarını çekmeksizin doğrudan) Cennet’e giremezler. Üstelik kokusunu bile alamazlar. Oysa ki Cennet’in kokusu şu kadar mesafeden alınabilir."

Tesettür Kıyafet Vücut Hatlarını Belli Etmemelidir

Giyilen giysinin çok dar olması sebebiyle vücut hatlarının ortaya çıkması da İslam dininin emretmiş olduğu tesettür kriterlerine aykırı bir davranıştır. Tam olarak transparan kıyafetlerde olduğu gibi olmasa da bu kıyafetlerde vücudu göstermiş gibidir. Dıhyetü'l-Kelbi isimli sahabi Peygamberimize sıkı dokunmuş keten bir elbise hediye etmiştir. Peygamberimiz de bu elbiseyi Üsame b. Zeyd'e hediye etmiştir. Üsame b. Zeyd bu konuda şunları anlatmaktadır. "Ben de onu karıma giydirdim. Bir ara Allah’ın Resûlü bana sordu:
‐ Hayrola, sana verdiğim elbiseyi niçin hiç giymedin?
‐ Onu karıma giydirdim Ya Resûlallah!
‐ Karına, altına ince bir elbise daha giymesini emret. Zira ben o elbisenin, karının vücûdunun şeklî özelliklerini açığa vurmasından endişe ederim.

Görüldüğü gibi bir kadının vücut hatlarının belli olacak şekilde bir kıyafet giymesini Peygamber Efendimiz istememektedir.

Tesettür Kıyafetin Kendisi Süs Niteliğinde Olmamalıdır

Elbette bir Müslüman temiz ve güzel giyinmelidir. Ancak kıyafetler tamamen süs ve sergilenmek için giyilen nesneler haline getirilmemelidir. Konuyla ilgili Hz. Aişe şunları anlatmaktadır.

- Hz. Peygamber (s.a.v.) Mescit’de oturuyorken Müzeyne kabilesinden süslü elbiseler içinde alımlı ve çalımlı şekilde yürüyen bir kadın çıkageldi. Bu kadını gören Hz. Peygamber şöyle buyurdu:

- Ey insanlar! Kadınlarınıza (bakışları celbedecek) süslü elbiseler giymeyi ve alımlı çalımlı bir eda ile mescitlere girip çıkmayı yasaklayınız…

Tesettür Kimlere Karşı Olmalıdır

Kadınlarda çıplaklığın ölçülerini verirken durumun muhataplara göre değiştiğinden bahsetmiştik. İslam'da Çıplaklığın Sınırları ve Haramlığı başlıklı yazımızda  da dört farklı muhatap grubuna göre tesettürün değişeceğini anlattık. Şimdi yukarıda anlatılan tam tesettür şeklinin kimlerin yanında uygulanmayabileceğine yani bir kadının kimlerin yanında başörtüsünü çıkarabileceğine, kollarının ve bacaklarının bir kısmını örtmeden durabileceğine bakalım. Aslında bu konu yukarıda da mealini verdiğimiz Nur Suresi 31. ayette açıkça belirtilmektedir. Bu ayete göre kadınlar, kocaları, babaları, kayın pederleri, oğulları, mümin kadınlar, köleleri, erkeklikten kesilmiş ve kadınlara ilgi duymayan erkek hizmetçileri ve cinsellikten henüz anlamayan küçük çocuklar yanında bazı yerlerini açabilirler. Peki nereleri açık olabilir. Başta saçlarını açabilirler. Bununla birlikte zinet takılan yerleri yani gerdanlarını açabilirler. Bu durumu biraz formulleştirirsek, diz kapağı ve göğüs hizası arasını örtmeleri gerekir.

Aslında burada kapalı olması kesin hükme bağlanmış olan yerler göbek ve diz kapağı arasıdır. Göbek üstü karın ve göğüs bölgesinin örtülmesi konusunda kesin bir delil yoktur. Ancak bu bölgenin açılmamasına dikkat etmekte fayda bulunmaktadır. Özellikle kadın, çevresindeki kişilerin durumuna bakarak buna karar verebilir. Ensest ilişkilerin dahi yaygınlık kazandığı günümüzde bu konuda hassas olmakta fayda olduğunu düşünüyoruz.

İhtiyar Kadınların Tesettürü

Genç kızlar, gençliğin heveslerine kapılıp daha bir süslü ve Kur'an'ın ifadesi ile vücut süslerini göstermeye daha yatkınken; yaşlı kadınlar da artık yaşlandıkları ve ahirete daha yakın oldukları düşüncesi ile tesettür konusunda daha dikkatli davranmaktadırlar. Ancak Kur'an'ın emrettiği, bu durumun tam aksidir. Genç iken tesettür konusunda gevşeklik gösterilebilecek bir kapı aralamazken, yaşlılar için tesettürün şartlarını hafifletmektedir. Yukarıda da mealini verdiğimiz Nur Suresi 60. ayette evlenme ümidi kalmamış yani cinsellikten artık tamamen kesilmiş yaşlı kadınların dış kıyafetlerini çıkarabilecekleri ifade edilmektedir. Bunun bir emir değil bir izin olduğu ise unutulmamalıdır.

Konuyla ilgili topluluğa soru sormak için tıklayınız.