Hypatia, tarihteki ilk kadın bilim insanı, bugüne eseri kalan ilk kadın matematikçidir. Miladi 4. Asırda felsefi düşünce ile kendini donatmış İskenderiyeli filozoftur. İskenderiyeli filozof olarak meşhur olmuştur. Eşsiz güzelliğiyle ön plana çıkmış olsa da kendisini felsefeye vermiş ve dehası ile kendini göstermiştir. Ancak İskenderiye’deki bazı rahiplerin eliyle işkence edildikten ve yüzünün tahrif edilmesinden sonra hayatı sona ermiştir. Türünün tek örneği olarak Roma Devlet bütçesini öğrenmesi, Hypatia’nın dehasının delilerindendir. Onun döneminde kadınlar ücretsiz eğitimden faydalanamazlardı. Ancak Hypatia İskenderiye Üniversitesi’nde 25 yaşında eğitimci olarak çalışmıştır. İskenderiye Üniversitesi’ne has bir özellik de Hristiyan yada yarı Hristiyan bir yapıya sahip olmasıdır. Bu üniversite çağın en önemli kültür merkezlerinden birisidir.

O dönemde İskenderiye’de sadece Yunanlılar ve Mısırlılar değil, Yahudiler de yaşıyorlardı. Hatta o çağların en önemli Yahudi kentiydi.

Hypatia Kimdir?

Hypatia Miladi 370 yılında Kahire’nin 220 km. kuzeyinde doğmuştur. Burası, dünya tarihinde ilk araştırma enstitüsü olan kadim üniversitenin (İskenderiye Kütüphanesi) olduğu yerdir. Bu üniversitede düşünce ve bilim devleri otururdu. Hypatia orada büyük adamların arasında matematik, felsefe ve fizik bilgini oldu. Ki o zamanlar bu alanlar erkeklerin tekelindeydi. “Evren yada kozmos” isimli kitabın yazarı Carl Sagan şöyle diyor:

Hypatia, Kadim İskenderiye Üniversitesi’nin ilim ışığının son parıltısıdır. 

Hypatia, Kadim İskenderiye Üniversitesi’nde matematik hocası olan Theon’un kızıdır. Theon, İskenderiye Üniversitesi’nde matematik hocasıydı. Daha sonra üniversitenin rektörü oldu. O, ismini ebedi levhaya yazdıran üniversitenin büyük adamlarının sonuncusudur. İngiliz Ansiklopedisi: Mısırlı filozof ve matematik bilgini Hypatia İskenderiye Üniversitesi’nde dersler aldı ve bu üniversiteye profesör olarak atandığında zamanının filozof ve bilginlerini aşmıştı. Uzak ülkelerden birçok insan onun derslerini dinlemek için ona koşuyordu. Her yerden fevç fevc gelen öğrenciler, kalabalıklaşıyor ve yığınlar oluşturuyordu. Derslerde ona felsefe ile gönderilen kişi lakabını veriyorlardı. Aristo yada Eflatun felsefesini açıklamaya başladığında salonlar adamlarla, İskenderiye’nin büyükleriyle ve zenginleriyle doluyordu ve onun oturumlarına katılıyorlardı. Onun oturumlarına cevap veriyorlar ve bunu çok istiyorlardı. Hypatia özellikle sıkıntılı konularla çok uğraşıyordu ve karışık sorularla dikkatleri çekiyordu. Mesela; Ben kimim? Biz kimdik? İyi nedir?

Hypatia'nın Ölümü

Miladi 415 yılının Mart ayının başında, büyük perhiz (lent günleri)’nde, sahraya yakın Natrun vadisinde, koyu karanlığın içinde kaybolmuş bir yolda atik iki at tarafından çekilen, yeri talan eden, loş bir ışık yayan bir araba vardı. gecenin yoğun karanlığını dağıtıyordu. Uzun zamandır yolda bekleyen, gecenin karanlığının ve siyah elbiselerin içine saklanmış keşiş grubu yolu kesti.

Birden sert şekilde, vahşice arabaya saldırdılar. Kapıları açtılar. Uzun boylu, zeki gözleri olan, büyüleyici yüzlü, eşsiz güzellikteki kadını dışarı çektiler. Onu kayserler kilisesine götürdüler ve korkunç şekilde öldürdüler.

Sendaron caddesinde şiddetli bir ateş yaktılar ve vücudunun parçalarını ateşe attılar. Bunu yapanlar dönemin radikal Hristiyanlar’ıydı. Hypatia’da felsefi fikirler taşıdığı için putperest düşüncenin sevgisini görüyorlardı. Bu son, insanlık tarihinin ilk bilim şehidi…

Hypatia’nın Eserleri;

• Aritmetik üzerine 13 ciltlik bir yorum.
• Apollonius'un Konik'leri üzerine yorum.
• Ptolemy'nin "Almagest"i üzerine düzenleme.
• Babası Theon'un yazdığı "Öklid'in Elementleri" adlı eser üzerine düzenleme.
• "The Astronomical Canon" (Astronominin Kanunları) adlı kitabı.

Hypatia'nın bilime katkıları; gök cisimlerinin sınıflandırılmasında, hidrometre'nin bulunmasında, sıvıların yoğunluk derecesinin belirlenmesinde ve daha birçok konuda etkili olmuştur.

Hypatia Hakkında Eserler;

• 1847 Yılında Fransız şair Charles Marie René Leconte de Liste kendisi hakkında Hypatie ve Hypatie et Cyrille (1857) adlı eserler verdi.
• 1853 yılında İngiliz yazar Charles Kingsley Hypatia'ya atfen, "Hypatia - or New Foes with an Old Face" adlı romanını yayınladı.
• 1884 yılında keşfedilen bir asteroide Hypatia'ya atfen, "238 Hypatia" adı verildi.
• 2 Ocak 1893'de "Hypatia" adlı bir oyun sahnelendi. Haymarket Tiyatrosu, Londra.
• 2009 yılında Hypatia'nın hayatını konu alan "Agora" adlı film çekildi.