Bitcoin Cüzdanı Nedir? Nasıl Kullanılır?
Bitcoin cüzdanı sahibi olmak, bitcoin dünyasına adım atmanın ilk basamağıdır. Peki nedir bu bitcoin cüzdanı / bitcoin wallet? Bitcoin cüzdanı, elektronik ortamda sizin Bitcoin adreslerinizi ve onların şifrelerini (private key) tutan bilgisayar dosyasıdır.
Hem bilgisayarlar hem de tablet ve cep telefonları için pek çok Bitcoin cüzdan uygulaması bulunmaktadır. Bu yazılımlar yüklendikleri anda, yükleyene özel, gizli anahtar, açık anahtar ve Bitcoin adresini üretirler. Mevcut olan gizli anahtarın da, bu yazılımlara entegre edilmesi mümkündür. Bitcoin cüzdanlarında güvenlik, gizli anahtarla sağlanır, gizli anahtarın çalınması, gerçek fiziki para cüzdanınızı çaldırmaya benzetilebilir. Gizli anahtar güvenli bir ortamda saklanmalı, kimseyle paylaşılmamalıdır. Bitcoin toplamak için Bitcoin adresine, sahip olunan Bitcoin'leri harcayabilmek için ise gizli anahtara ihtiyaç vardır.
Web tabanlı Bitcoin cüzdan servisleri, kullanıcıları adına gizli/açık anahtar üretir ve onların güvenliğinden sorumlu olurlar. Gizli anahtarı kendisinde saklayan şirketler, geçmişte bilgisayar korsanlarının saldırılarına maruz kalmış ve müşterilerinin Bitcoin'lerini çaldırmışlardır. Bu sebeple ünleri iyi değildir. Haziran 2011'de, 478 farklı hesaptan, toplam 25.000 Bitcoin çalınmıştır. Oluşan güvensizlik ortamı sonucunda, bir saat gibi kısa bir sürede, 1 Bitcoin'in fiyatı, 19 Amerikan Dolarından, 0.01 Amerikan Dolarına düşmüştür.
Bitcoin cüzdanları, temsil ettikleri Bitcoin adresine ilişkin tüm girdi, çıktıları gösterirler. Ayrıca, arzu edildiğinde başka bir Bitcoin adresine, Bitcoin transfer işlemini başlatabilirler. Bitcoin cüzdanları, aslında Bitcoin adresinin balansını, Blok-Zincir veritabanlarından okurlar. Tüm Bitcoin işlemleri, küresel hesap defterinde saklanır, cüzdanların bilgisayar veya cep telefonlarında sakladığı bir değer yoktur. Cüzdanlar yüklü oldukları bilgisayar veya cep telefonlarında, sadece gizli anahtar, açık anahtar ve Bitcoin adresini saklarlar.
Gizli anahtarınızı dijital hiç bir ortamda tutmaksızın, ürettikten hemen sonra bir kağıda bastırıp, kağıt cüzdan kullanma şansınız da vardır. Örneğin; http://bitaddress.org gibi adreslerden, kağıt cüzdan üretilmesi mümkündür.
Kağıt Bitcoin cüzdan adresine, Bitcoin transfer edilebilir, ancak cüzdandaki parayı harcamak için, gizli anahtarı kağıt ortamından, Bitcoin cüzdanlarından herhangi bir tanesine aktarmak gerekecektir. Gizli anahtarı, kağıt üzerindeki QR kodunu cep telefonlarına okutarak kolayca aktarmak mümkündür.
Kağıt cüzdanlar hırsızlığa açıktırlar, fotoğrafını çeken birisi dahi, cüzdanı ele geçirebilir. Buna engel olmak için, gizli anahtar, cüzdan sahibinin ezberindeki bir cümle ile şifrelenebilmektedir.
Tüm Bitcoin işlemlerini tek bir Bitcoin adresinden yapmak mümkünse de, güvenlik ve anonimlik seviyesini artırmak için, her yeni Bitcoin işleminin yeni bir Bitcoin adresiyle yapılması tavsiye edilir. Farklı Bitcoin adresleri üretmek için, cüzdan uygulamaları farklı çözümler sunarlar. 100 tane rastgele açık/gizli anahtar üreterek çalışmaya başlayan cüzdanlara deterministik olmayan cüzdan, tek bir gizli anahtarla başlayıp, her defasında özetini yeni gizli anahtar yaparak çalışan cüzdanlara deterministik cüzdan denir. Ayrıca bir grup kelimeyi, rastgele anahtar üretmek için kullanan cüzdanlar (mnemonic code) ve hiyerarşik deterministik cüzdanlar da mevcuttur (hierarchical deterministic wallets).
Bitcoin transferi, Bitcoin cüzdan adresleri arasında gerçekleşir. Bitcoin adreslerinin kullanılmasında büyük ve küçük harf duyarlılığı vardır, yanlış kodlandığında, tanımsız adres oluşacağından transfer işlemi gerçekleşmeyecektir. Fakat, yanlış yazılan bir Bitcoin adresinin, 4.29 milyarda 1 ihtimalle, tanımlı bir adres olma ihtimali sebebiyle, yanlış işlem yapılma olasılığı vardır. Bu sebeple, işlem yaparken Bitcoin adreslerinin QR kodlarının kullanılması tavsiye edilir.
Bu yazı “Sermaye Piyasası Kurulu Araştırma Dairesi”nin Araştırma Raporundan alınmıştır.