Allah'ın 99 İsmi: Esmaül Hüsna ve Anlamı
Esmaül Hüsna, en güzel isimler anlamına gelmektedir. Bu terim Allah'a nispet edilen isimleri ifade eder. Araf Suresi 180. ayette de "En güzel isimler Allah'ındır." buyurulmuştur. Bu isimler genellikle Kur'an-ı Kerim'de geçen Allah'ın isimleridir. Esmaül Hüsna kavramı da Kur'an'da 4 farklı ayette geçmektedir.
Kur‘an-ı Kerim'i dikkatli bir şekilde okuduğumuzda, başından sonuna kadar Allah’ın isimleriyle dolu olduğunu görürüz. Besmele de dahi Allah'ın isimleri zikredilmektedir. Besmele de Allah, Rahman ve Rahim isimleri geçmekte, ilk sure olan Fatiha’da da Allah, Rabbu’l-âlemin (Âlemleri terbiye eden), Rahman, Rahim, Maliki yevmi’d-din (hesap gününün sahibi) isimleri zikredilir. Son sure olan “Nas”da ise şu isimlerle karşılaşırız: Rabbu’n- nas (insanların Rabbi), Meliku’n- nas (insanların hüküm-darı), İlahu’n- nas (insanların ilahı).
Allah'ın İsimleri Kaç Tanedir?
Sadece Kur’an’da geçen Allah'ın isimleri 100’den fazladır; muhtelif hadislerde Allah’a nisbet edilen başka isimler de mevcuttur. Esmaül Hüsna kavramı, bu isimlerin tamamını içine almaktadır. Ancak Esmaül Hüsna denildiği zaman daha çok Allah'ın 99 ismi anlaşılmaktadır. Bunun nedeni ise Ebu Hureyre'den rivayet edilen bir hadis-i şeriftir. Bu hadiste Peygamber Efendimiz Hz. Muhammed “Allah’ın doksan dokuz -yüzden bir eksik- ismi vardır. Bunları ezberleyip benimseyen (ihsâ) cennete girer.” buyurmuştur. Bu yüzden genel kabule göre ve Müslümanlar arasındaki yaygın olarak bilinen bilgiye göre Allah'ın 99 ismi vardır. Bu yüzden Esmaül Hüsna denildiği zaman da Allah'ın 99 ismi anlaşılmaktadır. Ancak yukarıda söylediğimiz gibi sadece Kur'an'da geçen Allah'ın isimleri 100'den fazladır. Bunun içine sıfatları, fiillerden türetilen isim ve sıfatları da dahil edersek sayı çok daha fazla olmaktadır. Peki Allah'ın çok daha fazla ismi varsa Peygamber Efendimiz neden "Allah'ın 99 ismi vardır." demiştir.
Peygamberimiz Neden "Allah'ın 99 İsmi Vardır" Demiştir?
Allah Teala'nın bir çok ismi vardır. Bizim bildiklerimiz dışında da bilemediğimiz daha bir çok ismi olabilir. Ancak Peygamberimiz Allah'ın 99 ismi vardır. buyurmuştur. Bunun sebebi kesretten kinaye olabilir. Yani Peygamberimiz 99 ifadesi ile çok fazla demek istemiş olabilir. Başka bir hadiste Allah'ın gayb ilminde sakladığı isimlerinin de olduğunu söylemiştir. Bu durumda 99 ifadesinin çok fazla anlamı için kullanılmış olma olasılığı yüksek olmaktadır.
Sayı ile ilgili bu duruma rağmen Allah'ın 99 tane ismini ezberlemek ve bunları ibadet niyetiyle zikretmek, bu isimlerle ibadet etmek Müslümanlar için önemlidir. Çünkü Allah'ın isimleri ile yapılan dualar kabul edilir ve her daim onu zikretmek önemli bir ibadettir. Zikir ise lafzen isim ile yada manen tefekkür ile yapılır. Şimdi Allah'ın bu 99 ismini görelim.
Allah'ın 99 ismi: Esmaül Hüsna
Peygamberimizin "Allah'ın 99 ismi vardır." hadisi bir çok hadis kitabında mevcuttur. Ancak bunlardan sadece iki tanesinde Allah'ın isimleri sıralanmıştır. Bunlar Tirmizi ve İbn Mace'dir. Şimdi Tirmizi'nin rivayet ettiği Esmaül Hüsna listesini alfatik sıraya göre görelim.
| TİRMİZÎ RİVAYETİNDE YER ALIP YAYGINLIK KAZANAN ESMÂ-i HÜSNÂNIN ALFABETİK SIRALANIŞI |
||||
| 1 | ADL | العدل | Mutlak adalet sahibi, aşırılığa meyletmeyen | insanla ilgili |
| 2 | AFÜV | العفوّ | Hiçbir sorumluluk kalmayacak şekilde günahları affeden | insanla ilgili |
| 3 | ÂHİR | الآخر | Varlığının sonu olmayan | zâtî |
| 4 | ALÎ | العليّ | İzzet, şeref ve hükümranlık bakımından en yüce, aşkın | zâtî |
| 5 | ALÎM | العليم | Hakkıyla bilen | zâtî |
| 6 | ALLAH | الله | Varlığı zorunlu olan ve bütün övgülere lâyık bulunan zâtın özel kapsamlı adı | zâtî |
| 7 | AZÎM | العظيم | Zâtının ve sıfatlarının mahiyeti anlaşılamayacak kadar ulu | zâtî |
| 8 | AZÎZ | العزيز | Yenilemeyen yegâne galip | zâtî |
| 9 | BÂİS | الباعث | Ölümden sonra dirilten | kevnî |
| 10 | BÂKĪ | الباقي | Varlığının sonu olmayan | zâtî |
| 11 | BÂRİ’ | البارئ | Bir model olmaksızın canlıları yaratan | kevnî |
| 12 | BÂSIT | الباسط | Rızkı genişleten, ruhları bedenlerine yayan | kevnî |
| 13 | BASÎR | البصير | Gören | zâtî |
| 14 | BÂTIN | الباطن | Zâtının görülmesi ve mahiyetinin bilinmesi açısından gizli | zâtî |
| 15 | BEDΑ | البديع | Eşi ve örneği olmayan, sanatkârane yaratan | kevnî |
| 16 | BER | البرّ | İyilik eden, vaadini yerine getiren | zâtî |
| 17 | CÂMİ‘ | الجامع | Toplayıp düzenleyen, kıyamet günü hesaba çekmek için mahlûkatı toplayan | kevnî |
| 18 | CEBBÂR | الجبّار | İradesini her durumda yürüten, yaratılmışların halini iyileştiren | zâtî |
| 19 | CELÎL | الجليل | Azamet sahibi | kevnî |
| 20 | DÂR (Zâr) | الضارّ | Zarar veren | kevnî |
| 21 | EVVEL | الأوّل | Varlığının başlangıcı olmayan | zâtî |
| 22 | FETTÂH | الفتّاح | İyilik kapılarını açan, hakemlik yapan | insanla ilgili |
| 23 | GAFFÂR | الغفّار | Daima affeden, tekrarlanan günahları bağışlayan | insanla ilgili |
| 24 | GAFÛR | الغفور | Bütün günahları bağışlayan | insanla ilgili |
| 25 | GANÎ | الغنيّ | Her şeyden müstağni, kendi dışındaki her şey O’na muhtaç | zâtî |
| 26 | HABÎR | الخبير | Her şeyin iç yüzünden haberdar olan | zâtî |
| 27 | HÂDÎ | الهادي | Yol gösteren, murada erdiren | insanla ilgili |
| 28 | HÂFID | الخافض | Alçaltan, zillete düşüren | insanla ilgili |
| 29 | HAFÎZ | الحفيظ | Koruyup gözeten ve dengede tutan | kevnî |
| 30 | HAK | الحقّ | Fiilen var olan, mevcudiyeti ve ulûhiyyeti gerçek olan | zâtî |
| 31 | HAKEM | الحكم | Son hükmü veren | insanla ilgili |
| 32 | HAKÎM | الحكيم | Bütün emirleri ve işleri yerli yerinde olan | zâtî |
| 33 | HÂLİK | الخالق | Takdirine uygun bir şekilde yaratan | kevnî |
| 34 | HALÎM | الحليم | Acele ile ve kızgınlıkla muamele etmeyen | insanla ilgili |
| 35 | HAMÎD | الحميد | Övülmeye lâyık | zâtî |
| 36 | HASÎB | الحسيب | Kullarına yeten, onları hesaba çeken | insanla ilgili |
| 37 | HAY | الحيّ | Ebedî hayatla diri | zâtî |
| 38 | KĀBIZ | القابض | Rızkı tutan, canlıların ruhunu alan | kevnî |
| 39 | KĀDİR | القادر | Her şeye gücü yeten, kudretli | zâtî |
| 40 | KAHHÂR | القهّار | Yenilmeyen, yegâne galip | zâtî |
| 41 | KAVÎ | القويّ | Her şeye gücü yeten, kudretli | zâtî |
| 42 | KAYYÛM | القيّوم | Her şeyin varlığı kendisine bağlı olup kâinatı idare eden | kevnî |
| 43 | KEBÎR | الكبير | Zâtının ve sıfatlarının mahiyeti anlaşılamayacak kadar ulu | zâtî |
| 44 | KERÎM | الكريم | Fazilet türlerinin hepsine sahip | zâtî |
| 45 | KUDDÛS | القدّوس | Her eksikten münezzeh | zâtî |
| 46 | LATÎF | اللطيف | Yaratılmışların ihtiyacını en ince noktasına kadar bilip sezilmez yollarla karşılayan | insanla ilgili |
| 47 | MÂCİD | الماجد | Şanlı, şerefli | zâtî |
| 48 | MÂLİKÜ’l-MÜLK | مالك الملك | Mülkün sahibi | kevnî |
| 49 | MÂNİ‘ | المانع | Dilemediği şeyin gerçekleşmesine müsaade etmeyen, kötü şeylere engel olan | kevnî |
| 50 | MECÎD | المجيد | Şanlı, şerefli | zâtî |
| 51 | MELİK | الملك | Görünen ve görünmeyen âlemlerin sahibi | kevnî |
| 52 | METÎN | المتين | Her şeye gücü yeten, kudretli | zâtî |
| 53 | MUAHHİR | المؤخّر | Geriye bırakan | kevnî |
| 54 | MUĞNÎ | المغني | Zenginlik verip tatmin eden | kevnî |
| 55 | MUHSÎ | المحصي | Her şeyi tek tek ve bütün ayrıntılarıyla bilen | zâtî |
| 56 | MUHYÎ | المحيي | Can veren | kevnî |
| 57 | MUÎD | المعيد | Tekrar yaratan | kevnî |
| 58 | MUİZ | المعزّ | Yücelten, izzet ve şeref veren | insanla ilgili |
| 59 | MUKADDİM | المقدّم | Öne alan | kevnî |
| 60 | MUKĪT | المقيت | Bedenlerin ve ruhların gıdasını yaratıp veren, bilip gücü yeten ve koruyan | kevnî |
| 61 | MUKSİT | المقسط | Adaletle hükmeden | insanla ilgili |
| 62 | MUKTEDİR | المقتدر | Her şeye gücü yeten, kudretli | zâtî |
| 63 | MUSAVVİR | المصوّر | Şekil ve özellik veren | kevnî |
| 64 | MÜBDİ’ | المبدئ | İlkin yaratan | kevnî |
| 65 | MÜCÎB | المجيب | Dileklere karşılık veren | insanla ilgili |
| 66 | MÜHEYMİN | المهيمن | Kâinatın bütün işlerini gözetip yöneten | kevnî |
| 67 | MÜ’MİN | المؤمن | Güven veren, vaadine güvenilen | insanla ilgili |
| 68 | MÜMÎT | المميت | Öldüren | kevnî |
| 69 | MÜNTAKIM | المنتقم | Suçluları cezalandıran | insanla ilgili |
| 70 | MÜTEÂLÎ | المتعالي | İzzet, şeref ve hükümranlık bakımından en yüce, aşkın | zâtî |
| 71 | MÜTEKEBBİR | المتكبّر | Azamet ve yüceliğini izhar eden | zâtî |
| 72 | MÜZİL | المذلّ | Alçaltan, zillet veren | insanla ilgili |
| 73 | NÂFİ‘ | النافع | Fayda veren | kevnî |
| 74 | NÛR | النور | Nurlandıran, nur kaynağı | zâtî |
| 75 | RÂFİ‘ | الرافع | Yücelten, izzet ve şeref veren | insanla ilgili |
| 76 | RAHÎM | الرحيم | Bağışlayan, esirgeyen | zâtî |
| 77 | RAHMÂN | الرحمن | Bağışlayan, esirgeyen | zâtî |
| 78 | RAKĪB | الرقيب | Gözetleyip kontrol eden | insanla ilgili |
| 79 | RAÛF | الرؤف | Şefkatli | zâtî |
| 80 | REŞÎD | الرشيد | Bütün işleri isabetli ve hedefine ulaşıcı, irşad edici | zâtî |
| 81 | REZZÂK | الرزّاق | Bedenlerin ve ruhların gıdasını yaratıp veren | kevnî |
| 82 | SABÛR | الصبور | Çok sabırlı | insanla ilgili |
| 83 | SAMED | الصمد | Arzu ve ihtiyaçları sebebiyle herkesin yöneldiği ulular ulusu bir müstağni | zâtî |
| 84 | SELÂM | السلام | Esenlik veren | zâtî |
| 85 | SEMİ‘ | السميع | İşiten | zâtî |
| 86 | ŞEHÎD | الشهيد | Her şeyi gözlemiş olarak bilen | zâtî |
| 87 | ŞEKÛR | الشكور | Az iyiliğe çok mükâfat veren | insanla ilgili |
| 88 | TEVVÂB | التوّاب | Kullarını tövbeye sevkeden ve tövbelerini kabul eden | insanla ilgili |
| 89 | VÂCİD | الواجد | Dilediğini dilediği zaman bulan bir müstağni | zâtî |
| 90 | VÂHİD | الواحد | Bölünüp parçalara ayrılmaması ve benzerinin bulunmaması anlamında tek | zâtî |
| 91 | VÂLÎ | الوالي | Kâinata hâkim olup onu yöneten | kevnî |
| 92 | VÂRİS | الوارث | Varlığının sonu olmayan | zâtî |
| 93 | VÂSİ‘ | الواسع | İlmi ve merhameti her şeyi kuşatan | zâtî |
| 94 | VEDÛD | الودود | Çok seven, çok sevilen | insanla ilgili |
| 95 | VEHHÂB | الوهّاب | Karşılık beklemeden bol bol veren | insanla ilgili |
| 96 | VEKÎL | الوكيل | Güvenilip dayanılan | insanla ilgili |
| 97 | VELÎ | الوليّ | Yardımcı ve dost | insanla ilgili |
| 98 | ZÂHİR | الظاهر | Varlığını ve birliğini belgeleyen birçok delilinin bulunması açısından âşikâr | zâtî |
| 99 | ZÜ’l-CELÂLİ ve’l-İKRÂM | ذو الجلال والإكرام | Azamet ve kerem sahibi | zâtî |
Şimdi bir de İbn Mace'de geçen Allah'ın 99 ismini görelim.
| İbn Mâce Rivayetinde Yer Alan Esmaül Hüsna | |||||||
| الباطن | الظاهر | الآخر | الأول | الصمد | الواحد | الله | |
| المؤمن | السلام | الحق | الملك | المصور | البارئ | الخالق | |
| اللطيف | الرحيم | الرحمن | المتكبر | الجبار | العزيز | المهيمن | |
| المتعالي | البارّ | العظيم | العليم | البصير | السميع | الخبير | |
| العلي | القاهر | القادر | القيوم | الحي | الجميل | الجليل | |
| الشكور | الودود | الواهب | الغني | المجيب | القريب | الحكيم | |
| الحليم | الغفور | العفو | الراشد | الوالي | الواجد | الماجد | |
| المبين | الشهيد | الولي | المجيد | الرب | التواب | الكريم | |
| القوي | الوارث | الباعث | المعيد | المبدئ | الرؤف | البرهان | |
| الرافع | الخافض | الواقي | الباقي | النافع | الضار | الشديد | |
| ذو القوة | الرزاق | المقسط | المذل | المعز | الباسط | القابض | |
| السامع | الفاطر | الوكيل | الحافظ | الدائم | القائم | المتين | |
| الكافي | الهادي | الجامع | المانع | المميت | المحيي | المعطي | |
| القديم | التام | المنير | النور | الصادق | العالم | الأبد | |
| الأحد | الوتر | ||||||
Bu listeler yukarıda da belirttiğimiz gibi sadece Tirmizi ve İbn Mace'de geçmektedir. Buhari ve Müslim gibi kaynaklarda hadisin baş kısmı yani “Allah’ın doksan dokuz -yüzden bir eksik- ismi vardır. Bunları ezberleyip benimseyen (ihsâ) cennete girer.” bölümü vardır ama liste yoktur. Bu durum listenin daha sonra hadisi rivayet edenler tarafından eklenmiş olabileceğini göstermektedir. Ancak bu kelimelerin Allah'ın isimleri olduğu konusunda şüphe yoktur.
Tirmizi ve İbn Mace'nin vermiş olduğu listelerde bazı farklılıklar da vardır. Daha ayrıntılı bilgi sahibi olmak isteyen okurlarımız yukarıdaki listeleri karşılaştırmalı okudukları takdirde bu farklılıkları zaten göreceklerdir. Biz yine de liste olarak bu farklılıkları gösterelim.
| İbn Mâce rivayetinde bulunup da Tirmizî'de yer almayan isimler | ||||||
| المبين | الرب | الراشد | القريب | القاهر | الجميل | البارّ |
| الحافظ | الدائم | القائم | ذو القوة | الواقي | الشديد | البرهان |
| الصادق | العالم | الأبد | الكافي | المعطي | السامع | الفاطر |
| الأحد | الوتر | القديم | التام | المنير | ||
| Tirmizî rivayetinde bulunup da İbn Mâce'de yer almayan isimler | ||||||
| الكبير | العدل | الحكم | الفتاح | القهار | الغفار | القدوس |
| المحصي | الحميد | الواسع | الرقيب | الحسيب | المقيت | الحفيظ |
| مالك الملك | المنتقم | البرّ | المؤخر | المقدم | المقتدر | |
| الصبور | الرشيد | البديع | المغني | ذو الجلال والإكرام | ||
Bununla birlikte Kur’an’da yer aldığı halde bu iki rivayette görülmeyen isimler de vardır. Bu isimleri de bir liste şeklinde verelim.
| Kur'an'da yer aldığı halde Esmaül Hüsna hadisinde yer almayan İsimler | ||||||
| الشديد | الشاكر | الكافي | القدير | المحيط | الإله | الرب |
| النصير | المولى | القاهر | الغافر | الفاطر | الحاكم | القائم |
| الأكرم | الخلاق | الكفيل | المليك | الرفيع | الخالق | الغالب |
| القابض | الحافظ | الأحد | القريب | الحفي | المبين | الأعلى |
| الجليل | العدل | المذل | المعز | الرافع | الخافض | الباسط |
| الواجد | المميت | المميت | المعيد | المبدئ | المحصي | الباعث |
| الضار | المانع | المغني | المقسط | الوالي | المؤخر | المقدم |
| ذو الجلال والإكرام | الصبور | الرشيد | الباقي | النافع | ||
Bir de yukarıdaki Esmaül Hüsna hadisini dikkate almadan sadece Kur'anda geçen Allah'ın isimlerinden derlenen 99 isim listeleri vardır. Bu şekilde liste yapan alimlerden bir tanesi de İbn Hacer'dir. İbn Hacer'in bu listesine de bir bakalım.
| İbn Hacer'in Kur'ân-ı Kerîm'den derlediği doksan dokuz esmaül hüsna | ||||||
| المؤمن | السلام | القدوس | الملك | الرحيم | الرحمن | الله |
| المصور | البارئ | الخالق | المتكبر | الجبار | العزيز | المهيمن |
| الفتاح | الرزاق | الخلاق | الوهاب | التواب | القهار | الغفار |
| القيوم | الحي | الحكيم | الواسع | العظيم | الحليم | العليم |
| المحيط | الكبير | العلي | الخبير | اللطيف | البصير | السميع |
| المجيب | القريب | الرقيب | الكريم | النصير | المولى | القدير |
| الوارث | المجيد | الودود | المقيت | الحفيظ | الحسيب | الوكيل |
| المتين | القوي | المبين | الحق | الحميد | الولي | الشهيد |
| الكافي | القاهر | المقتدر | القادر | الشديد | المالك | الغني |
| الآخر | الأول | الغافر | البديع | الفاطر | المستعان | الشاكر |
| الرفيع | العالم | الحكم | الغالب | الكفيل | الباطن | الظاهر |
| المتعالي | المليك | الجامع | المحيي | القائم | المنتقم | الحافظ |
| الأكرم | الرؤف | العفو | الشكور | الغفور | الهادي | النور |
| الأحد | الواحد | الإله | الرب | الحفي | البر | الأعلى |
| الصمد | ||||||
Kur'an'da geçen Allah'ın isimleri bunlardan ibaret değildir. Kur'ann'da geçen Allah'ın isimlerinin sayısı 99'dan fazladır. Şii kaynaklarında geçen ve tüm İslam dünyasının önem verdiği Cevşen'de ise her birinde 10 isim olan 100 bab bulunmakta ve Allah'ın isimlerinin sayısı bine ulaşmaktadır.
Esmaül Hüsna'nın Sırları
Esmaül Hüsna, başta peygamberimizin hadisinde olduğu gibi ezberlenmesi ve okunması tavsiye edilmiştir. Bununla beraber bir Müslümanın dinini tam olarak yaşaması ve Allah'a tam bir kul olabilmesi için öncelikle rabbini tanıması gerekir. Bu yüzden Allah'ın isim ve sıfatlarını bilmek ve sırlarına vakıf olmak çok önemlidir. Burada sadece bir kaç tanesini hatırlatmak istiyorum.
- Esmaül Hüsna'yı ezberleyen kişi cennete girer. Çünkü Peygambermiz “Allah’ın doksan dokuz -yüzden bir eksik- ismi vardır. Bunları ezberleyip benimseyen (ihsâ) cennete girer.” buyurmuştur.
- Esmaül Hüsna, Allah hakkında yücelik ve aşkınlık ifade eder ve kullarda saygı hissi uyandırır.
- Zikir ve duada kullanılmaları halinde kabule vesile olur ve sevap kazandırır.
- Kalplere huzur ve sükun verir, lütuf ve rahmet ümidi telkin eder.
- Bilginin değeri bilinenin değerine bağlı bulunduğu ve bilinenlerin en şereflisi de Allah olduğu için esmaül hüsna bilgisine sahip olanlara bu bilgi meziyet ve şeref kazandırır.
- Esmaül hüsna, Allah için vâcip, câiz ve mümteni‘ olan sıfatları içermesi sebebiyle O’nun hakkında yeterli ve doğru bilgi edinmemize imkan verir.