Allah'ın 99 İsmi: Esmaül Hüsna ve Anlamı

Allah'ın 99 İsmi: Esmaül Hüsna ve Anlamı

Esmaül Hüsna, en güzel isimler anlamına gelmektedir. Bu terim Allah'a nispet edilen isimleri ifade eder. Araf Suresi 180. ayette de "En güzel isimler Allah'ındır." buyurulmuştur. Bu isimler genellikle Kur'an-ı Kerim'de geçen Allah'ın isimleridir. Esmaül Hüsna kavramı da Kur'an'da 4 farklı ayette geçmektedir.

Kur‘an-ı Kerim'i dikkatli bir şekilde okuduğumuzda, başından sonuna kadar Allah’ın isimleriyle dolu olduğunu görürüz. Besmele de dahi Allah'ın isimleri zikredilmektedir. Besmele de Allah, Rahman ve Rahim isimleri geçmekte, ilk sure olan Fatiha’da da Allah, Rabbu’l-âlemin (Âlemleri terbiye eden), Rahman, Rahim, Maliki yevmi’d-din (hesap gününün sahibi) isimleri zikredilir. Son sure olan “Nas”da ise şu isimlerle karşılaşırız: Rabbu’n- nas (insanların Rabbi), Meliku’n- nas (insanların hüküm-darı), İlahu’n- nas (insanların ilahı).

Allah'ın İsimleri Kaç Tanedir?

Sadece Kur’an’da geçen Allah'ın isimleri 100’den fazladır; muhtelif hadislerde Allah’a nisbet edilen başka isimler de mevcuttur. Esmaül Hüsna kavramı, bu isimlerin tamamını içine almaktadır. Ancak Esmaül Hüsna denildiği zaman daha çok Allah'ın 99 ismi anlaşılmaktadır. Bunun nedeni ise Ebu Hureyre'den rivayet edilen bir hadis-i şeriftir. Bu hadiste Peygamber Efendimiz Hz. MuhammedAllah’ın doksan dokuz -yüzden bir eksik- ismi vardır. Bunları ezberleyip benimseyen (ihsâ) cennete girer.” buyurmuştur. Bu yüzden genel kabule göre ve Müslümanlar arasındaki yaygın olarak bilinen bilgiye göre Allah'ın 99 ismi vardır. Bu yüzden Esmaül Hüsna denildiği zaman da Allah'ın 99 ismi anlaşılmaktadır. Ancak yukarıda söylediğimiz gibi sadece Kur'an'da geçen Allah'ın isimleri 100'den fazladır. Bunun içine sıfatları, fiillerden türetilen isim ve sıfatları da dahil edersek sayı çok daha fazla olmaktadır. Peki Allah'ın çok daha fazla ismi varsa Peygamber Efendimiz neden "Allah'ın 99 ismi vardır." demiştir.

Peygamberimiz Neden "Allah'ın 99 İsmi Vardır" Demiştir?

Allah Teala'nın bir çok ismi vardır. Bizim bildiklerimiz dışında da bilemediğimiz daha bir çok ismi olabilir. Ancak Peygamberimiz Allah'ın 99 ismi vardır. buyurmuştur. Bunun sebebi kesretten kinaye olabilir. Yani Peygamberimiz 99 ifadesi ile çok fazla demek istemiş olabilir. Başka bir hadiste Allah'ın gayb ilminde sakladığı isimlerinin de olduğunu söylemiştir. Bu durumda 99 ifadesinin çok fazla anlamı için kullanılmış olma olasılığı yüksek olmaktadır.

Sayı ile ilgili bu duruma rağmen Allah'ın 99 tane ismini ezberlemek ve bunları ibadet niyetiyle zikretmek, bu isimlerle ibadet etmek Müslümanlar için önemlidir. Çünkü Allah'ın isimleri ile yapılan dualar kabul edilir ve her daim onu zikretmek önemli bir ibadettir. Zikir ise lafzen isim ile yada manen tefekkür ile yapılır. Şimdi Allah'ın bu 99 ismini görelim.

Peygamberimizin "Allah'ın 99 ismi vardır." hadisi bir çok hadis kitabında mevcuttur. Ancak bunlardan sadece iki tanesinde Allah'ın isimleri sıralanmıştır. Bunlar Tirmizi ve İbn Mace'dir. Şimdi Tirmizi'nin rivayet ettiği Esmaül Hüsna listesini alfatik sıraya göre görelim.

TİRMİZÎ RİVAYETİNDE YER ALIP YAYGINLIK KAZANAN ESMÂ-i HÜSNÂNIN ALFABETİK SIRALANIŞI:

Esma Arapçası Anlamı Bağlam
ADL العدل Mutlak adalet sahibi, aşırılığa meyletmeyen insanla ilgili
AFÜV العفوّ Hiçbir sorumluluk kalmayacak şekilde günahları affeden insanla ilgili
ÂHİR الآخر Varlığının sonu olmayan zâtî
ALÎ العليّ İzzet, şeref ve hükümranlık bakımından en yüce, aşkın zâtî
ALÎM العليم Hakkıyla bilen zâtî
ALLAH الله Varlığı zorunlu olan ve bütün övgülere lâyık bulunan zâtın özel kapsamlı adı zâtî
AZÎM العظيم Zâtının ve sıfatlarının mahiyeti anlaşılamayacak kadar ulu zâtî
AZÎZ العزيز Yenilemeyen yegâne galip zâtî
BÂİS الباعث Ölümden sonra dirilten kevnî
BÂKĪ الباقي Varlığının sonu olmayan zâtî
BÂRİ’ البارئ Bir model olmaksızın canlıları yaratan kevnî
BÂSIT الباسط Rızkı genişleten, ruhları bedenlerine yayan kevnî
BASÎR البصير Gören zâtî
BÂTIN الباطن Zâtının görülmesi ve mahiyetinin bilinmesi açısından gizli zâtî
BEDΑ البديع Eşi ve örneği olmayan, sanatkârane yaratan kevnî
BER البرّ İyilik eden, vaadini yerine getiren zâtî
CÂMİ‘ الجامع Toplayıp düzenleyen, kıyamet günü hesaba çekmek için mahlûkatı toplayan kevnî
CEBBÂR الجبّار İradesini her durumda yürüten, yaratılmışların halini iyileştiren zâtî
CELÎL الجليل Azamet sahibi kevnî
DÂR (Zâr) الضارّ Zarar veren kevnî
EVVEL الأوّل Varlığının başlangıcı olmayan zâtî
FETTÂH الفتّاح İyilik kapılarını açan, hakemlik yapan insanla ilgili
GAFFÂR الغفّار Daima affeden, tekrarlanan günahları bağışlayan insanla ilgili
GAFÛR الغفور Bütün günahları bağışlayan insanla ilgili
GANÎ الغنيّ Her şeyden müstağni, kendi dışındaki her şey O’na muhtaç zâtî
HABÎR الخبير Her şeyin iç yüzünden haberdar olan zâtî
HÂDÎ الهادي Yol gösteren, murada erdiren insanla ilgili
HÂFID الخافض Alçaltan, zillete düşüren insanla ilgili
HAFÎZ الحفيظ Koruyup gözeten ve dengede tutan kevnî
HAK الحقّ Fiilen var olan, mevcudiyeti ve ulûhiyyeti gerçek olan zâtî
HAKEM الحكم Son hükmü veren insanla ilgili
HAKÎM الحكيم Bütün emirleri ve işleri yerli yerinde olan zâtî
HÂLİK الخالق Takdirine uygun bir şekilde yaratan kevnî
HALÎM الحليم Acele ile ve kızgınlıkla muamele etmeyen insanla ilgili
HAMÎD الحميد Övülmeye lâyık zâtî
HASÎB الحسيب Kullarına yeten, onları hesaba çeken insanla ilgili
HAY الحيّ Ebedî hayatla diri zâtî
KĀBIZ القابض Rızkı tutan, canlıların ruhunu alan kevnî
KĀDİR القادر Her şeye gücü yeten, kudretli zâtî
KAHHÂR القهّار Yenilmeyen, yegâne galip zâtî
KAVÎ القويّ Her şeye gücü yeten, kudretli zâtî
KAYYÛM القيّوم Her şeyin varlığı kendisine bağlı olup kâinatı idare eden kevnî
KEBÎR الكبير Zâtının ve sıfatlarının mahiyeti anlaşılamayacak kadar ulu zâtî
KERÎM الكريم Fazilet türlerinin hepsine sahip zâtî
KUDDÛS القدّوس Her eksikten münezzeh zâtî
LATÎF اللطيف Yaratılmışların ihtiyacını en ince noktasına kadar bilip sezilmez yollarla karşılayan insanla ilgili
MÂCİD الماجد Şanlı, şerefli zâtî
MÂLİKÜ’l-MÜLK مالك الملك Mülkün sahibi kevnî
MÂNİ‘ المانع Dilemediği şeyin gerçekleşmesine müsaade etmeyen, kötü şeylere engel olan kevnî
MECÎD المجيد Şanlı, şerefli zâtî
MELİK الملك Görünen ve görünmeyen âlemlerin sahibi kevnî
METÎN المتين Her şeye gücü yeten, kudretli zâtî
MUAHHİR المؤخّر Geriye bırakan kevnî
MUĞNÎ المغني Zenginlik verip tatmin eden kevnî
MUHSÎ المحصي Her şeyi tek tek ve bütün ayrıntılarıyla bilen zâtî
MUHYÎ المحيي Can veren kevnî
MUÎD المعيد Tekrar yaratan kevnî
MUİZ المعزّ Yücelten, izzet ve şeref veren insanla ilgili
MUKADDİM المقدّم Öne alan kevnî
MUKĪT المقيت Bedenlerin ve ruhların gıdasını yaratıp veren, bilip gücü yeten ve koruyan kevnî
MUKSİT المقسط Adaletle hükmeden insanla ilgili
MUKTEDİR المقتدر Her şeye gücü yeten, kudretli zâtî
MUSAVVİR المصوّر Şekil ve özellik veren kevnî
MÜBDİ’ المبدئ İlkin yaratan kevnî
MÜCÎB المجيب Dileklere karşılık veren insanla ilgili
MÜHEYMİN المهيمن Kâinatın bütün işlerini gözetip yöneten kevnî
MÜ’MİN المؤمن Güven veren, vaadine güvenilen insanla ilgili
MÜMÎT المميت Öldüren kevnî
MÜNTAKIM المنتقم Suçluları cezalandıran insanla ilgili
MÜTEÂLÎ المتعالي İzzet, şeref ve hükümranlık bakımından en yüce, aşkın zâtî
MÜTEKEBBİR المتكبّر Azamet ve yüceliğini izhar eden zâtî
MÜZİL المذلّ Alçaltan, zillet veren insanla ilgili
NÂFİ‘ النافع Fayda veren kevnî
NÛR النور Nurlandıran, nur kaynağı zâtî
RÂFİ‘ الرافع Yücelten, izzet ve şeref veren insanla ilgili
RAHÎM الرحيم Bağışlayan, esirgeyen zâtî
RAHMÂN الرحمن Bağışlayan, esirgeyen zâtî
RAKĪB الرقيب Gözetleyip kontrol eden insanla ilgili
RAÛF الرؤف Şefkatli zâtî
REŞÎD الرشيد Bütün işleri isabetli ve hedefine ulaşıcı, irşad edici zâtî
REZZÂK الرزّاق Bedenlerin ve ruhların gıdasını yaratıp veren kevnî
SABÛR الصبور Çok sabırlı insanla ilgili
SAMED الصمد Arzu ve ihtiyaçları sebebiyle herkesin yöneldiği ulular ulusu bir müstağni zâtî
SELÂM السلام Esenlik veren zâtî
SEMİ‘ السميع İşiten zâtî
ŞEHÎD الشهيد Her şeyi gözlemiş olarak bilen zâtî
ŞEKÛR الشكور Az iyiliğe çok mükâfat veren insanla ilgili
TEVVÂB التوّاب Kullarını tövbeye sevkeden ve tövbelerini kabul eden insanla ilgili
VÂCİD الواجد Dilediğini dilediği zaman bulan bir müstağni zâtî
VÂHİD الواحد Bölünüp parçalara ayrılmaması ve benzerinin bulunmaması anlamında tek zâtî
VÂLÎ الوالي Kâinata hâkim olup onu yöneten kevnî
VÂRİS الوارث Varlığının sonu olmayan zâtî
VÂSİ‘ الواسع İlmi ve merhameti her şeyi kuşatan zâtî
VEDÛD الودود Çok seven, çok sevilen insanla ilgili
VEHHÂB الوهّاب Karşılık beklemeden bol bol veren insanla ilgili
VEKÎL الوكيل Güvenilip dayanılan insanla ilgili
VELÎ الوليّ Yardımcı ve dost insanla ilgili
ZÂHİR الظاهر Varlığını ve birliğini belgeleyen birçok delilinin bulunması açısından âşikâr zâtî
ZÜ’l-CELÂLİ ve’l-İKRÂM ذو الجلال والإكرام Azamet ve kerem sahibi zâtî


Şimdi bir de İbn Mace'de geçen Allah'ın 99 ismini görelim.

\

الباطن الظاهر الآخر الأول الصمد الواحد الله
المؤمن السلام الحق الملك المصور البارئ الخالق
اللطيف الرحيم الرحمن المتكبر الجبار العزيز المهيمن
المتعالي البارّ العظيم العليم البصير السميع الخبير
العلي القاهر القادر القيوم الحي الجميل الجليل
الشكور الودود الواهب الغني المجيب القريب الحكيم
الحليم الغفور العفو الراشد الوالي الواجد الماجد
المبين الشهيد الولي المجيد الرب التواب الكريم
القوي الوارث الباعث المعيد المبدئ الرؤف البرهان
الرافع الخافض الواقي الباقي النافع الضار الشديد
ذو القوة الرزاق المقسط المذل المعز الباسط القابض
السامع الفاطر الوكيل الحافظ الدائم القائم المتين
الكافي الهادي الجامع المانع المميت المحيي المعطي
القديم التام المنير النور الصادق العالم الأبد
الأحد الوتر


Bu listeler yukarıda da belirttiğimiz gibi sadece Tirmizi ve İbn Mace'de geçmektedir. Buhari ve Müslim gibi kaynaklarda hadisin baş kısmı yani “Allah’ın doksan dokuz -yüzden bir eksik- ismi vardır. Bunları ezberleyip benimseyen (ihsâ) cennete girer.”  bölümü vardır ama liste yoktur. Bu durum listenin daha sonra hadisi rivayet edenler tarafından eklenmiş olabileceğini göstermektedir. Ancak bu kelimelerin Allah'ın isimleri olduğu konusunda şüphe yoktur.

Tirmizi ve İbn Mace'nin vermiş olduğu listelerde bazı farklılıklar da vardır. Daha ayrıntılı bilgi sahibi olmak isteyen okurlarımız yukarıdaki listeleri karşılaştırmalı okudukları takdirde bu farklılıkları zaten göreceklerdir. Biz yine de liste olarak bu farklılıkları gösterelim. 

\

  • İbn Mâce rivayetinde bulunup da Tirmizî'de yer almayan isimler:

    • المبين
    • الرب
    • الراشد
    • القريب
    • القاهر
    • الجميل
    • البارّ
  • İbn Mâce rivayetinde bulunup da Tirmizî'de yer almayan isimler:

    • الحافظ
    • الدائم
    • القائم
    • ذو القوة
    • الواقي
    • الشديد
    • البرهان
  • İbn Mâce rivayetinde bulunup da Tirmizî'de yer almayan isimler:

    • الصادق
    • العالم
    • الأبد
    • الكافي
    • المعطي
    • السامع
    • الفاطر
  • İbn Mâce rivayetinde bulunup da Tirmizî'de yer almayan isimler:  

    • الأحد
    • الوتر
    • القديم
    • التام
    • المنير
  • Tirmizî rivayetinde bulunup da İbn Mâce'de yer almayan isimler:

    • الكبير
    • العدل
    • الحكم
    • الفتاح
    • القهار
    • الغفار
    • القدوس
  • Tirmizî rivayetinde bulunup da İbn Mâce'de yer almayan isimler:

    • المحصي
    • الحميد
    • الواسع
    • الرقيب
    • الحسيب
    • المقيت
    • الحفيظ
  • Tirmizî rivayetinde bulunup da İbn Mâce'de yer almayan isimler:

    • مالك الملك
    • المنتقم
    • البرّ
    • المؤخر
    • المقدم
    • المقتدر
  • Tirmizî rivayetinde bulunup da İbn Mâce'de yer almayan isimler:  

    • الصبور

    • الرشيد

    • البديع

    • المغني

    • ذو الجلال والإكرام

Bununla birlikte Kur’an’da yer aldığı halde bu iki rivayette görülmeyen isimler de vardır. Bu isimleri de bir liste şeklinde verelim.

  • Kur'an'da yer aldığı halde Esmaül Hüsna hadisinde yer almayan İsimler:
    • الشديد
    • الشاكر
    • الكافي
    • القدير
    • المحيط
    • الإله
    • الرب
  • Kur'an'da yer aldığı halde Esmaül Hüsna hadisinde yer almayan İsimler:
    • النصير
    • المولى
    • القاهر
    • الغافر
    • الفاطر
    • الحاكم
    • القائم
  • Kur'an'da yer aldığı halde Esmaül Hüsna hadisinde yer almayan İsimler:
    • الأكرم
    • الخلاق
    • الكفيل
    • المليك
    • الرفيع
    • الخالق
    • الغالب
  • Kur'an'da yer aldığı halde Esmaül Hüsna hadisinde yer almayan İsimler:
    • القابض
    • الحافظ
    • الأحد
    • القريب
    • الحفي
    • المبين
    • الأعلى
  • Kur'an'da yer aldığı halde Esmaül Hüsna hadisinde yer almayan İsimler:
    • الجليل
    • العدل
    • المذل
    • المعز
    • الرافع
    • الخافض
    • الباسط
  • Kur'an'da yer aldığı halde Esmaül Hüsna hadisinde yer almayan İsimler:
    • الواجد
    • المميت
    • المميت
    • المعيد
    • المبدئ
    • المحصي
    • الباعث
  • Kur'an'da yer aldığı halde Esmaül Hüsna hadisinde yer almayan İsimler:
    • الضار
    • المانع
    • المغني
    • المقسط
    • الوالي
    • المؤخر
    • المقدم
  • Kur'an'da yer aldığı halde Esmaül Hüsna hadisinde yer almayan İsimler:
    • ذو الجلال والإكرام
    • الصبور
    • الرشيد
    • الباقي
    • النافع

Bir de yukarıdaki Esmaül Hüsna hadisini dikkate almadan sadece Kur'anda geçen Allah'ın isimlerinden derlenen 99 isim listeleri vardır. Bu şekilde liste yapan alimlerden bir tanesi de İbn Hacer'dir. İbn Hacer'in bu listesine de bir bakalım.

  • İbn Hacer'in Kur'ân-ı Kerîm'den derlediği doksan dokuz esmaül hüsna:
    • المؤمن
    • السلام
    • القدوس
    • الملك
    • الرحيم
    • الرحمن
    • الله
  • İbn Hacer'in Kur'ân-ı Kerîm'den derlediği doksan dokuz esmaül hüsna:
    • المصور
    • البارئ
    • الخالق
    • المتكبر
    • الجبار
    • العزيز
    • المهيمن
  • İbn Hacer'in Kur'ân-ı Kerîm'den derlediği doksan dokuz esmaül hüsna:
    • الفتاح
    • الرزاق
    • الخلاق
    • الوهاب
    • التواب
    • القهار
    • الغفار
  • İbn Hacer'in Kur'ân-ı Kerîm'den derlediği doksan dokuz esmaül hüsna:
    • القيوم
    • الحي
    • الحكيم
    • الواسع
    • العظيم
    • الحليم
    • العليم
  • İbn Hacer'in Kur'ân-ı Kerîm'den derlediği doksan dokuz esmaül hüsna:
    • المحيط
    • الكبير
    • العلي
    • الخبير
    • اللطيف
    • البصير
    • السميع
  • İbn Hacer'in Kur'ân-ı Kerîm'den derlediği doksan dokuz esmaül hüsna:
    • المجيب
    • القريب
    • الرقيب
    • الكريم
    • النصير
    • المولى
    • القدير
  • İbn Hacer'in Kur'ân-ı Kerîm'den derlediği doksan dokuz esmaül hüsna:
    • الوارث
    • المجيد
    • الودود
    • المقيت
    • الحفيظ
    • الحسيب
    • الوكيل
  • İbn Hacer'in Kur'ân-ı Kerîm'den derlediği doksan dokuz esmaül hüsna:
    • المتين
    • القوي
    • المبين
    • الحق
    • الحميد
    • الولي
    • الشهيد
  • İbn Hacer'in Kur'ân-ı Kerîm'den derlediği doksan dokuz esmaül hüsna:
    • الكافي
    • القاهر
    • المقتدر
    • القادر
    • الشديد
    • المالك
    • الغني
  • İbn Hacer'in Kur'ân-ı Kerîm'den derlediği doksan dokuz esmaül hüsna:
    • الآخر
    • الأول
    • الغافر
    • البديع
    • الفاطر
    • المستعان
    • الشاكر
  • İbn Hacer'in Kur'ân-ı Kerîm'den derlediği doksan dokuz esmaül hüsna:
    • الرفيع
    • العالم
    • الحكم
    • الغالب
    • الكفيل
    • الباطن
    • الظاهر
  • İbn Hacer'in Kur'ân-ı Kerîm'den derlediği doksan dokuz esmaül hüsna:
    • المتعالي
    • المليك
    • الجامع
    • المحيي
    • القائم
    • المنتقم
    • الحافظ
  • İbn Hacer'in Kur'ân-ı Kerîm'den derlediği doksan dokuz esmaül hüsna:
    • الأكرم
    • الرؤف
    • العفو
    • الشكور
    • الغفور
    • الهادي
    • النور
  • İbn Hacer'in Kur'ân-ı Kerîm'den derlediği doksan dokuz esmaül hüsna:
    • الأحد
    • الواحد
    • الإله
    • الرب
    • الحفي
    • البر
    • الأعلى
  • İbn Hacer'in Kur'ân-ı Kerîm'den derlediği doksan dokuz esmaül hüsna:  
    •  

    •  

    •  

    •  

    •  

    • الصمد

Kur'an'da geçen Allah'ın isimleri bunlardan ibaret değildir. Kur'ann'da geçen Allah'ın isimlerinin sayısı 99'dan fazladır. Şii kaynaklarında geçen ve tüm İslam dünyasının önem verdiği Cevşen'de ise her birinde 10 isim olan 100 bab bulunmakta ve Allah'ın isimlerinin sayısı bine ulaşmaktadır. 

Esmaül Hüsna'nın Sırları

Esmaül Hüsna, başta peygamberimizin hadisinde olduğu gibi ezberlenmesi ve okunması tavsiye edilmiştir. Bununla beraber bir Müslümanın dinini tam olarak yaşaması ve Allah'a tam bir kul olabilmesi için öncelikle rabbini tanıması gerekir. Bu yüzden Allah'ın isim ve sıfatlarını bilmek ve sırlarına vakıf olmak çok önemlidir. Burada sadece bir kaç tanesini hatırlatmak istiyorum. 

  1. Esmaül Hüsna'yı ezberleyen kişi cennete girer. Çünkü Peygambermiz “Allah’ın doksan dokuz -yüzden bir eksik- ismi vardır. Bunları ezberleyip benimseyen (ihsâ) cennete girer.”  buyurmuştur.
  2. Esmaül Hüsna, Allah hakkında yücelik ve aşkınlık ifade eder ve kullarda saygı hissi uyandırır.
  3. Zikir ve duada kullanılmaları halinde kabule vesile olur ve sevap kazandırır.
  4. Kalplere huzur ve sükun verir, lütuf ve rahmet ümidi telkin eder.
  5. Bilginin değeri bilinenin değerine bağlı bulunduğu ve bilinenlerin en şereflisi de Allah olduğu için esmaül hüsna bilgisine sahip olanlara bu bilgi meziyet ve şeref kazandırır.
  6. Esmaül hüsna, Allah için vâcip, câiz ve mümteni‘ olan sıfatları içermesi sebebiyle O’nun hakkında yeterli ve doğru bilgi edinmemize imkan verir.